Biskop Paulinus frå Nola i Campania i Italia gjekk ein dag ute og rusla etter vegen. Han hadde lenge gått og tenkt på å at det måtte kunne finnast eit eller anna slag instrument han kunne bruke til å kalle dei kristne inn til gudstjenster. Mens han gjekk der etter vegen kom ein engle til syne. Den rørte ved ein liten blomst i vegkanten, og plutseleg ga blomsten frå seg ein flott og klar lyd. Paulinus fekk då det synet han trengte. 

Campanula Rotundifolia

Me kjenner til at kyrkjeklokker var noko av det fyrste liturgiske utstyret ei ny kyrkje skulle ha. Eit par døme på det: Då den nye kyrkja i Birka var ferdig bygd i 830, ynskte abbeden i klosteret i Fulda å gje ei stor og ei lita klokke til vigslinga av kyrkja. Klosteret i fulda, som vart vigsla i 800, fekk 4 store, og ei lita klokke til si vigsling. Her heime kjenner me til at det i Frostatingslova (ca 1000 - 1274) står: «Klokke skal alle menn i fylket kjøpa til kyrkja si for tolv øyrar. Men om ho ikkje er kjøpt innan tolv månader, er dei skyldige tre merker i straff til biskopen. Og om det ikkje vert gjort, eller ein mann dreg seg unna, skal det bøtast tre øyrar til biskopen.» Truleg kan det ha vore munkar ved dei store klostra i Europa som stod for klokkestøyping i den tidlegaste tida. Men etterkvart som kyrkjebygginga skaut fart på 11- og 1200-talet, kan det tenkjast at munkar reiste rundt ilag med kyrkjebyggjarane, og støypte klokker der kyrkjene skulle byggjast. Seinare utover mellomaldaren dukka klokkestøyparar opp også utanfor klosterordenen.

Berre unntaksvis kjenner me namn på klokkestøypar eller årstal for dei aller eldste klokkene våre - 1000-1100. Men frå andre halvdel av 1100-talet byrjar både norske(?) og utanlandske namn å dukke opp på klokker. 

Denne klokka med runeinnskrift hang i den gamle stavkyrkja i Aurdal. Den danske oldtidsforskaren Ole Worms frå Danmark, teikna opp klokka og runene på 1600-talet. Runene tyder: KUÞMAN KERÞE MIK (Gudmann gerði mik)  - Gudmann laga meg. Den norske språkforskaren Sophus Bugge (1833-1907) tidfestar innskrifta til midten av 1100-talet.

I stupulen ved Heldalen stavkyrkje i Valdres heng denne klokka. Ho har fylgjande innskrift: NICOLAVS ANGELVS ME FECIT. Det tyder: Nicolaus engelskmann laga meg. Klokka bér teikn på å vera frå 1300-talet, og me kjenner til at det då var handelsforbindelsar med kyrkjeklokker mellom England og Noreg. I Sussex i England fantes det ein kjent klokkestøypar med namn Nicolas le Rous. Han døydde i 1361. Kan det vera han som er klokkestøyparen? I Danmark fantes det også ein Nicolas som støypte klokker på denne tida. Kan det vera han? Det merkelege er at ingen av desse to Nic(h)olas'ane har klokker som minner om fasongen på klokka i Hedalen. Er det fordi rett og slett ingen av dei har støypt Hedalsklokka, eller er det fordi klokkestøyparen reiste til Hedalen og støypte klokka der, utan å ta med sjablonar og anna støypeutstyr han brukte til sine andre klokker?

Her ser me nærbilde av innskrifta på 1300-talsklokka frå Hedalen stavkyrkje. Legg også merke til mønsteret på kronearmane på klokka. 

Det som gjev kyrkjeklokkene den særmerkte og nesten mystiske klangen, skuldast overtonane. Når kolben slår mot slagringen på klokka, høyrer ein ikkje berre éin tone, men ein heil serie med tonar. Klokkeprofilen/rippa/formen har mykje å seia for overtonane, kor framtredande dei er. I ei klokke med harmonisk profil, kan eit trena øyra gjerne høyre 5-6 tonar. Det er fyrst og fremst slagtonen, så høyrest underoktaven. Den neste overtonen er molltersen over slagtonen, så kvinten, og så overoktaven.

I dag blir ei klokke støypt med for låg tone, slik at ein kan kan setja klokka i ein dreiebenk, og dreie av gods frå innsida. Då kan ein stemme klokka. Dei ulike overtonane har si plassering, og ein dreier då av på ulike stader, ettersom kva for tonar en skal stemme.